آب، یكی از عناصر تشكیل دهنده، زمین است. سطح عظیمی از زمین راآبپوشانده است. همه آن چه از آن به نام موجود زنده، یاد می‌كنیم، وابسته بهآبهستند و حیات و زندگی خود را از آن دارند. خداوند درباره نقش بنیادینآبدر حیات و زندگی موجودات می‌فرماید:
و جعلنا من الماء كل شیء حی
هر زنده‌ای را ما ازآبقرار داده‌ایم.(انبیاء، آیه 30 و نیز نگاه كنید: نور، آیه 45)
در این میان، نقش آب شیرین و گوارا در بقا و تداوم زندگی بشر و بسیاری از گیاهان و جانوران محسوس‌تر است؛ چرا كه آب شور و تلخ، نمی‌تواند تاثیر چندانی در بقای انسان و گیاهان و جانوران خشكی داشته باشد. به این معنا كه بخش بزرگی از موجودات زنده ای كه در خشكی زندگی می‌كنند، برخلاف جانوران دریایی، نیازمند آب شیرین و گوارا برای ادامه حیات خود هستند. از این رو از آب شیرین و گوارا به نام رزق الهی یاد شده است. (بقره، آیه60)
خداوند در آیات 68 تا 70 سوره واقعه از ارزشمندی آب شیرین و گوارایی كه از ابرها فراهم می‌آید به عنوان یك نشانه خداشناسی و معادشناسی یاد می‌كند و انسان ها را به تدبر در این امر فرامی خواند. در حقیقت آب شیرین و گوارایی كه از ابرها می‌بارد، منت الهی بر انسان است كه می‌بایست شكرگزار آن باشد. (همان آیات) هر كسی با نگاهی به كیفیت و چگونگی دست یابی آدمی به آب شیرین و گوارا كه از ابرها و چشمه سارها و چاه ها به دست می‌آید می‌تواند توجه خداوند به رزق بشر و ادامه حیات وی را دریابد و نسبت به این نعمت ها سپاسگزار خداوند باشد و بر مشیت خداوندی شكر نماید. (حجر، آیه22، نحل، آیه10، فرقان، آیات 48 و 49 و فاطر، آیه12)
از آن جایی كه درصد آب شیرین و گوارا نسبت به آب شور و تلخ بسیار اندك است، مسئله چگونگی مصرف یا مصرف بهینه آن در آموزه‌های دستوری قرآن مطرح شده است و خداوند از انسان ها خواسته تا در مصرف بهینه و به دور از هر گونه اسراف و تبذیر آب بكوشند، به طوری كه هر گونه مصرف نابجا و نادرست آب گوارا و شیرین، به معنای عمل فاسد (بقره، آیه60) یا اسراف و زیاده روی (اعراف، آیه31) شناخته شده و كسانی كه از مصرف بهینه تجاوز می‌كنند به عنوان مفسدان در زمین و انسان هایی كه خداوند آنان را دوست نمی دارد، معرفی می‌شوند. (همان آیات)
گزارش‌های قرآنی بر این معنا تاكید دارد كه مصرف بهینه آب به ویژه در جاهایی كه كمبود آب وجود دارد، امری لازم و ضروری است. مصرف بهینه آب باید به گونه ای صورت گیرد كه كمبود آب آسیبی به محیط زیست گیاهی و جانوری وارد نسازد.
از آیه 155 سوره شعراء و 27 و 28 سوره قمر به دست می‌آید كه انسان لازم است به گونه‌ای آب را مصرف و سهمیه بندی كند تا جانوران و گیاهان نیز از آن بهره مند شوند. این كه خداوند برای ناقه صالح سهمیه‌ای از آب قرار داده، به معنای حق ثابتی برای جانوران و گیاهان از آب شیرین مصرفی است.
انسان‌ها می‌بایست به آب های سطحی چون آب باران، آب رودها و آب چشمه ها كه در دسترس آسان بشر و شیرین و گوارا و پاك است، توجه ویژه داشته باشند و اجازه ندهند تا به هر شكلی آلوده یا اسراف شود و به درستی مصرف نشود.
اصولا آب های سطحی و روان، آب های چشم نواز و دلپذیری هستند كه جلوه‌های زیبای آن بشر را به وجد و سرور می‌آورد و افسردگی و غم را از دل‌ها می‌زداید. از این رو، می‌بایست به جنبه‌های زیباشناختی و تاثیرات روانی آب های جاری توجه داشت و آن ها را به شكل نادرستی تغییر نداد. (حجر، آیه 45؛ اسراء، آیات 90 و 91؛ رحمن، آیات 46، 62 و 66 و آیات دیگر)
به هر حال، آب مایه حیات و تداوم زندگی بشر و دیگر جانوران است و در این میان آب شیرین به ویژه برای انسان و گیاهان و موجودات خشكی بسیار مهم و حیاتی است؛ چرا كه بقای اینان به آب شیرین به دور از تلخی و شوری است و برای بسیاری از آنان، آب شیرین مطلوب می‌باشد. (فاطر، آیه12) بنابراین لازم است تا جهت بقای گیاهان و جانوران، در مصرف و مدیریت آب تلاش كنیم و به عنوان خلیفه الهی در زمین، نقش آبادسازی خود را به درستی انجام دهیم.
مصرف صحیح آب
